Microsoft-Google gibilerinin Tekeli biter mi?

Hiçbir şirket too big to fail değildir. Özellikle network effects’leri güçlü şirketleri devirmek çok zor. YouTube , WhatsApp , Instagram , visa- Mastercard bunlarda o kadar yaygın bir network var ki bugün 2025 yılında WhatsApp kullanmak istemiyorum demeniz için cok ekstra bir insan olmanız lazım. Yani onu karşılayacak maddi gücünüz ve statünüz olması zor. Ya da ben milliyetçiyim Troy kullanacam diyemezsiniz. Önünüze bariyerler çıkıyor.


Ama nvidia , tesla gibi bir şirket veya ChatGPT gibi bir şirket birkaç sene içerisinde bile gömülebilir. Direkt performans odaklılar. Daha iyisini bulursan ona geçersin.


Rakibi ortaya çıktığında onu satın alabilecek gücteler fakat her ülkede olması gereken rekabet kuralları diye bir şey var. Mesela Facebook Instagram’ı bu kadar büyüdükten sonra alamazdı muhtemelen ama şanslarına çok erken aldılar. Bir de pratikte bu olmuyor, şirket çok büyük diye gelen rekabetçileri satın alıp kendini koruyamıyor. Kapitalizm = ölü şirketler mezarlıgıdır.


Son olarak bana göre dünya üzerindeki en iyi şirket coca cola’dır bu konuda. Bundan 200 sene sonraya ışınlayın . Başka gezegenlere falan gitmişiz. Mars’ta ya da başka gezegende adamın coca cola içmesini hayal edebilirsiniz. Hani blade runner’da açılış sahnesinde kocaman bir coca cola reklamı var ya, işte öyle bir gelecekte coca cola dışında hangi şirketi düşünürseniz düşünün eğreti kalır .

Veya snickers çok uzunca bir süredir dünyanın en popüler çikolata barı ve öyle kalmaya da devam edecek gibi . Ya da dünya üzerindeki asansör işinin kaymağını 3 şirket falan yiyor. Tekel diyince akıllara direkt big tech geliyor ama çok fazla tekel var. Tekel olmasa da birkaç oyuncunun bütün sektörü domine ettiği cok sektör vardır. Özellikle teknoloji şirketi olmayan tekelimsi şirketlerin uzun vadede ayakta kalma ihtimali daha yüksek.

modern dünyada ofis işleri büyük bir yer kaplamaya başladı. bugünün devasa şirketleri ilk kurulduklarında korsanlık yapıyorlardı. windowsun bu kadar büyüme sebebi ofis çalışanı yetiştirme programlarının cazip gelmesi. masa başı iş kas gücüne göre daha iyi gibi göründü, insanlar sağlıklarını kaybetmeden para kazanabilecekti... neyse

benim doğduğum dünyada okullarda bilgisayar dersinde diğer işletim sistemlerinden bir cümle bahsedilip geçerdi. sonra da çürük yumurta rengindeki bilgisayarlarda, bugünlerde çok tutan mekanik klavyelerden excele girip üç beş formülle hesap döndürürdük takla attırırdık. ama herkes bir kere duyuyor işte hayatında, ben linuxu duymuştum, hem de yerli linux pardus. usb belleğe atıp istediğim bilgisayarda kendi sistemime girerdim. tabi üç beş türkçe açıklama ile ancak bunu yapabiliyorsun. o dönem ne ingilizce bir şey görürdük ne duyardık. yaşım daha 11miş yani napayım dslşgkjdf.

linux kullanan pek çok sistem var, geliştiricilerin linux tabanlı işletim sistemlerini kullandığını biliyorum, özel donanımlar linux kullanır, android linux tabanlıdır, nasa bile linux kullanıyor. son 10 yılda linux devletler sistemlerini linux tabanına geçiriyorlar. linux ün geri kalmasının sebebi sermaye yüklenmemesi. sermaye yüklendiğinde daha büyük topluluklara yayılıyor. bunun son örneği steamdeck.

arama motorlarının antikası google artık arama sonuçları yerine ana kazancını sağladığı reklam işine önem veriyor. bazen aradığınız şeyi önermek yerine para ile ön plana çıkarılmış sahte içeriğe yönlendiriyor. bizde de örnekleri olsa da amerikada çok yaygın. çoğu kişi bölgelerindeki restorantı aratıp rezervasyon yaptırıp sahte sitelerce dolandırılıyor. google ads içler acısı sahtekarlarla dolu, en son youtube reklamı gördüğümde selçuk bayraktar bana iha satıyordu.

bu şirketlerin kurucularının rakipsiz olduğu ise bence gerçek değil, kuruluşlarına baktığında fikirlerinin zaten ortaya çıkacak fikirler olduğunu görüyoruz. daha hızlı olmaları yada rakiplerini elemeleri daha çıkarcı olmaları bu konuma gelmelerinde rol oynadı. fakat bu şirketler sürekli büyümeleri ile bitmek bilmeyen bi açlık döngüsüne girdiler, daha yetişmeden yiyip bitirdikleri onlarca şirket, rakip var. devasalıkları artık çağın gerisinde kalmalarına yol açıyor.

elbette bu şirketlerin strateji departmanları var elbette kaybetmemek için her şeyi yapacaklar ama analog film üreticileri de imparatorluk kurduğunu sanıyordu. dijital kameraların çıkmasını öngörseler de önlem alamadılar. google meta win temellerinden çok uzak ve tarihte olmadığı kadar yırtıcı şirketler. onların da önlerini göremeyeceği tepeler var, bu devasa şirketler toplam 89iq olacak bir yapay zeka geliştiremiyorlar. tek yapabildikleri pazarlamak.

ABD'de yaşanan son güncel olaylardan sonra hiç sanmıyorum. Sırf dev şirketlere daha fazla kaynak akıtabilmek için tüm her şeyi kestiler. Ha Microsoft ve Bill Gates daha Demokrat olduğu için belki Microsoft'un etkisini azaltırlar fakat Google iyice canavarlaşacak gibi duruyor. Artık bu şirketler durdurulamaz. Zaten müşteriyle ürünle ilişleri de kalmamış durumda. Onları bağlayan tek şey direkt ABD ve oradan gelen sonsuz parayla büyümek.

Bu denli bir tekel imparatorluğunu yıkmak için; beklenmedik bir teknoloji devrimi olması lazım. Ya da Çin bloğu etkili bir giriş yapması lazım. Ancak Çin işte. Elini veren sadece kolunu değil, orta bacağı da kaptırır

Yavaş yavaş bitmeye başlayacak.

Mesela şuan google arama motoru eski etkisini kaybetmeye başladı, özellikle seosu bozuldu gibi bir durum var. İnsanlar belki ülkemizde o kadar belli olmasa da başka arama motorlarına yönelmeye başladı. uzun zamandır da kaliteli bir özellik ekleyemedi google.

Bu çağda sadece hizmet değil bu hizmetin sana kattığı ikincil artılar ön planda.

microsoft ise batmanın eşiğindeyken (insanların tercihinde) copilotla biraz toparladı.. bir ara microsoft explorerı bile kapatacağına dair bildirim veriyordu. dikkat çekmek için birçok özellik ekledi arama motoruna. he yine sık kullanmıyorum ama sırf yardım kurumlarına bağış yapmak için puan toplamak adına birkaç araştırma yapıyorum exp. üzerinden.

Mesela bu noktada yardımseverlik duygularımıza oynadığı için kapanma eşiğinden kurtardı kendi arama motorunu (tabi puan biriktirip hediye çeki de alabiliyorsunuz. yardım yapmak daha ucuza mal oluyor dengeyi iyi ayarlamış)

copilot ise seviyesi yükseltilmiş bir yapay zeka olma yolunda, ilk zamanlar çok kabaydı " sen öleceksin ama ben sonsuza kadar yaşayacağım" deme haddi bile göstermişti sonra ayar verdiler şuan asistan modunda belki insan sevgisi sebebiyle fazla yüz güz olmuyor. ama google göre daha iyi bir arama motoru, tam olarak ihtiyacanı bulup getiriyor.

Microsoft eğer biraz daha iyi adımlar atarsa varlığını sürdürür.

Sistem olarak bakarsak özellikle telefonlar için google bela okunan noktaya geldi. nerede olduğu bile belli olmayan dosyalar var tüm hafızayı bir anda yiyip bitiriyor telefonu kullanılmaz hale getiriyor. Pc için ise linux ve benzeri açık sistemler daha cazip hale geldi microsoftun benim de benim dediğim olacak baskısı yine kullanıcıları darlıyor.